نکاتی درباره پوشش های ضد حریق
پوشش های ضد حریق (Fire Proof Coating) که از آنها به عنوان عایق های ضد آتش یاد می شود، در اصل برای حفاظت اسکلت سازه مورد استفاده قرار می گیرند و باعث می شود تا مقاومت ستون ها در مقابل تنش های حرارتی افزایش یابد. با وجود عایق های ضد حریق علاوه بر اینکه اسکلت سازه پایدار می ماند، زمان بیشتری هم فراهم می کند تا عملیات نجات و فرار انجام شود. حتی عایق های ضد حریق بر روی دیوار ها باعث فضا بندی شده و اجازه گسترش حریر را نمی دهد.
انواع مواد ضد حریق
عایق های ضد حریق در واقع شامل موادی می باشند که در برابر حرارت و آتش سوزی مقاوم هستند و به صورت کلی دارای سه نوع اصلی بوده که شامل مواد عایق، مواد جاذب انرژی و همچنین پوشش های منبسط شونده یا پف کننده می باشند که از بین تمام مصالحی که در صنعت ساختمان سازی استفاده می شود، پشم سنگ جزء مواد عایقی به حساب می آید که دارای خواص حرارتی بالایی است و همچنین پرلیت و میکولیت هم جزء سنگ دانه های منبسط شونده به حساب می آیند که در ساختمان سازی کاربرد داشته و از بین موادی که دارای مکانیسم جذب انرژی هستند، می توان به گچ و سیمان اشاره کرد که در زمان حرارت دیدن، بخار آب آزاد می کنند.
جالب این است که مواد رایج ضد حریق در اصل از ترکیب مواد عایق و جاذب انرژی تهیه می شوند و پوشش های منبسط کننده تنها می توانند مقدار کمی از انرژی را جذب کنند.
پوشش های منبسط یا حجیم شونده
این نوع پوشش ها کاملا ضد حریق بوده و به آنها پوشش های متورم شونده هم گفته می شود که در زمان ایجاد حریق اگر آتش به سطح آنها برسد، بلافاصله شروع به متورم شدن می کند و در نهایت یک فوم مشکی رنگ جامد که دارای ضخامت تقریبا ۵/۲ سانتی متر است، ایجاد می شود که این فوم حجیم شده تشکلیل تعداد زیادی سلول کوچک را می دهند که به صورت بسته و مقاوم در برابر حریق می باشند.
وجود این فوم به صورت عایق باعث می شود تا آتش به لایه زیرین نفوذ نکرده یا تماس با آن را به تعویق می اندازد و مانند یک مانع تاخیر انداز عمل می کند.
قابل توجه است که فوم عایق حدودا” دو ساعت در برابر آتش مقاومت کرده و اجازه نمی دهد حرارت به سطوح زیرین برسد و گسترش شعله را به تاخیر می اندازد. فراموش نکنید که سوختن چند ثانیه ای مواد و مصالح در زمان احتراق، با کمک پوشش های ضد حریق تبدیل به ساعت می شود که این مسله یک فرصت حیاتی به حساب می آید که به هیچ عنوان قابل تصور نیست.
انواع ضد حریق ها
عایق های معدنی از نوع پاششی (Spray Mortars)
پوشش های معدنی که در برابر حریق مقاوم هستند، در واقع سنگدانه های منبسط شده ای شامل پرلیت و میکولیت و همچنین چسباننده های هیدرولیک همانند گچ و سیمان و یک عامل کف زا می باشند که در ابتدا باید این مواد با آب ترکیب شوند تا به غلظت مناسبی برسند و سپس با کمک دست یا ماشین بر، روی سطح های مختلف پاشیده شوند. توجه داشته باشید که پوشش های معدنی در فضای داخلی و خارجی ساختمان ها کاربرد داشته و می توان با کمک این پوشش ها سازه را در برابر حریق تا ظرف ۴ ساعت حفاظت نمود.
نکته مهم این است که اگر از این پوشش ها به ضخامت ۲ تا ۵ سانتی متر بر روی سطوح یا سازه های فلزی اعمال شوند، دیگر نیازی به انجام مرحله خاک گچ و گچ سفید کاری نبوده و مهم تر اینکه رنگ بری در این حالت بسیار کم بوده و می توان گفت میزان مصرف رنگ در این حالت کاهش می یابد.
رنگ های منبسط شونده (Paint Intumescent)
رنگ های منبسط شونده معمولا” از ۴ نوع ترکیب تشکیل شده اند. قابل توجه است که ترکیب پلی هیدریک برای تولید کردن کربن، تولید گاز یا عامل اسفنجی کننده، یک عامل آب زادیی و همچنین یک رزین چسباننده رنگ مورد استفاده قرار گرفته می شود. این نوع پوشش های ضد حریق با ضخامت ۶ میلی متری قابل اجرا بوده و باعث می شوند تا سازه در برابر حریق تا ۲ ساعت دوام بیاورد.
رنگ های منبسط شونده در صورتی که در معرض حریق قرار بگیرند، به دلیل اینکه در آنها واکنش های شیمیایی ایجاد می شود، از خود گاز های خنک کننده ای آزاد می کنند که باعث می شود در برابر حرارت مقاومت داشته باشند و بعد از اینکه یک لایه عایق زغالی شکل ایجاد شد، ضخامت آن تا ۲۰ برابر بیشتر از رنگ اولیه می شود که به حفاظت سطوح ساختمان ها می پردازد.
برد های مقاوم در برابر حریق (Fire Protection Boards)
برد های ضد حریق که به شکل پانل هستند، دارای انواع مختلفی بوده که می توان به میکولیت، گچ، پشم سنگ، منیزیم، اکسید منیزیم، فیبرهای سیمانی فشرده و… اشاره نمود که می توانند از سازه های فلزی، داکت ها، دیوار ها و … تا ۴ ساعت در برابر حریق محافظت کنند.
تفاوت رنگ های ضد حریق و پوشش های ضد حریق دیگر
رنگ هایی که از آنها به عنوان عایق مقاوم در برابر حریق استفاده می شود، در مقایسه با سایر عایق های ضد حریق مزیت هایی دارند که در زیر به آن اشاره شده است.
۱-رنگ های ضد حریق به صورت میانگین و با توجه به شرایط تعیین شده، قابلیت این را دارند که از ۵۰۰ تا ۵۷۰۰ میکرون روی تمام سطح ها، با هر زاویه و شکستی که داشته باشند، اعمال شوند و این مسله باعث می شود تا فضایی اشغال نکرده و به صورت پوشش رنگ باشند، اما پوشش سیمانی یا گچی دارای ضخامت های چند سانتی متری بوده و این پوشش ها فضایی را اشغال می کنند و حتی اگر سازه فلزی باشد باید عملیات مسطح نبودن آن را انجام و سپس پوشش را روی آن اعمال نمود.
۲-رنگ های ضد حریق بعد از اینکه کاملا مهیا شدن، به راحتی و در سریع ترین زمان ممکن قابل اجرا بر روی سطوح مختلف می باشند و برای اجرا آنها می توان از ابزار های مختلفی بهره گرفت، اما آماده سازی ملات سیمان و اجرای آن بر روی سطوح علاوه بر اینکه نیاز به ابزار خاص دارد، در مدت زمان طولانی تری هم قابل اجرا می باشند.
۳- از لحاظ ظاهری رنگ های ضد حریق کاملا صاف و یکدست بوده و نیاز به هیچ گونه ماستیک کاری و ترمیم ندارند و توصیه می کنیم که برای بالا بردن میزان حفاظت و پایداری بیشتر از رنگ های پایه آب استفاده شود. اما به دلیل اینکه در ملات سیمان ناهمواری های زیادی وجود دارد، باید بعد از اجرا روی سطح عملیات ترمیم روی آنها اعمال شود.
۴-به صورت کلی اگر بخواهیم وزن رنگ های مقاوم در برابر آتش را محاسبه کنیم، وزن آنها در واحد متر مربع در حدود ۶/۰ تا ۵ کیلو گرم می باشد و این در حالی است که وزن ملات سیمانی در واحد متر مربع بسیار بیشتر از رنگ بوده و باید در زمان طراحی، این بار مرده را محاسبه نمود.
۵- ترمیم نقاطی از سطح که روی آن از رنگ های ضد حریق استفاده شده است، به راحتی و با کمک قلم مو امکان پذیر خواهد بود، اما برای ترمیم سطوحی که با سیمان نسوز پوشانده شده است، نیازمند صرف وقت زیاد و انجام عملیات خاص دارد.
۶-رنگ های ضد حریق که بر پایه آب باشند، سمی نبوده و این مسله باعث می شود که در زمان بروز حریق از خود گاز های سمی متصاعد نکنند. اما در عایق های ضد حریق پایه حلالی عملیات ایمن سازی انجام نشده است.
۷- به دلیل وجود گازهای خورنده ای که در محیط وجود دارد، سطح بتن دچار خوردگی می شود. ولی در رنگ های ضد حریق به هیچ وجه خوردگی ایجاد نمی شود. توجه داشته باشید که در محیط هایی که گاز دی اکسید سولفور وجود دارد، اثر خوردگی بیشتر می شود.
۸-از آنجایی که عملیات عایق کاری با رنگ های ضد حریق به سرعت قابل اجرا بوده، فضای کمی را اشغال کرده و چون سطح همواری را فراهم می کند، نیاز به صرف هزینه های اضافی برای هموار نمودن سطح وجود ندارد، از این لحاظ کاملا مقرون به صرفه هستند.
۹-بهتر است بدانید که رنگ های ضد حریق یا به صورت پف کننده هستند یا نقش دیر سوز دارند و هر دو گروه با ضخامت های خاصی قابل عرضه می باشند.
مشخصات رنگ های ضد آتش پف کننده
این گروه از رنگ های ضد حریق که نقش پف کننده را دارند، با ضخامت ۵۰۰ تا ۵۷۰۰ میکرون روی سطوح مختلفی مانند چوب، بتن، گچ، و همچنین سازه های فلزی اعمال می شوند و در صورتی که حرارت ببینند، ضخامت ۵۰۰ میکرون آنها در حدود ۴ تا ۵ سانتیمتر افزایش یافته و به همین خاطر مانع از انتقال شعله به سطح زیرین می شوند.
مشخصات رنگ های ضد حریق دیر سوز
گروه دیگری از رنگ های ضد حریق وجود دارد که نقش دیر سوز دارند و می توان آنها را روی سطوح مختلفی مانند پارچه، چرم، کاغذ و… اعمال نمود تا در زمان ایجاد حریق امکان آتش گرفتن نداشته باشند و در صورتی که با شعله روبرو شدن، زمان سوختن و آتش گرفتن آنها به کندی انجام شود.
نکته مهمی که در رابطه با رنگ های ضد حریق دیر سوز وجود دارد این است که می توان آنها را وارد چرخه تولید کرده و درصدی از آنها را در تولید قطعات پلیمری استفاده نمود. برای مثال در ساخت و تولید بدنه تلویزیون، کامپیوتر، کلید و پریز و همچنین تهیه کابل، مقوا و کاغذ می توان از ضد حریق های دیر سوز استفاده کرده تا آنها را غیر قابل اشتعال کند.
از آنجایی که حفظ جان انسان ها از اهمین بالایی برخوردار است، دنیای امروز هم به سمتی حرکت می کند تا در حول این مسله به ساخت و تولید محصولات بپردازد. از این رو با توجه به استاندارد های اروپا در چوب هایی که در داربست ساختمان به کار رفته است، مواد ضد حریق وجود دارد و حتی لوازم و وسایل صنعتی و خانگی را به صورت غیر قابل شعله ور می سازند.
روش های محافظت از ساختمان ها در زمان بروز حریق
به دو روش می توان از ساختمان در زمان ایجاد حریق حفاظت نمود که شامل موارد زیر می باشند.
روش فعال محافظت از ساختمان
در این روش می توان سیستم هایی را تعبیه نمود که در زمان بروزآتش سوزی فعال شده و به صورت خودکار اعلام حریق نمایند یا حتی می توان از سیستم هایی استفاده نمود که به صورت خودکار عملیات اطفای حریق را انجام دهند.
روش غیر فعال محافظت از ساختمان ها
در روش غیر فعال می توان از پوشش های ضد حریق استفاده کرد که روی سازه های مختلف قابل اجرا هستند و با کمک این پوشش ها علاوه بر اینکه از تخریب ساختمان جلوگیری می شود، زمان بیشتری را برای کمک رسانی فراهم می آورد.
فراموش نکنید که بهره گیری از روش های فعال و غیر فعال در کنار هم باعث می شود تا هر دو روش یکدیگر را تکمیل کنند. به این صورت که در زمان بروز حریق سیستم های خودکار به صدا درآمده و پوشش های ضد حریق سوختن را به تاخیر می اندازند و این مسله باعث می شود تا خسارت کمتری به ساختمان وارد شده و افراد به سرعت نجات پیدا کنند.
روش اجرای رنگ های ضد حریق
برای اجرای رنگ های ضد حریق روی سازه های فلزی باید سطح مورد نظر را کاملا آماده کرده و سپس پرایمر مناسب را روی سازه فلزی زده و در نهایت رنگ های مقاوم در برابر آتش را روی سطح اعمال نمود. توجه داشته باشید که برای سریع انجام شدن کار در زمان کوتاه، می توان از ابزار های مختلفی مانند دستگاه پاشش رنگ ایرلس، قلم مو یا غلتک استفاده نمود که این قابلیت را دارند که روی هر سطحی با هر شکستی اجرا شوند.
رنگ های ضد حریق را می توان بر روی سطحی و با هر ضخامتی اجرا نمود، ولی ضخامت رنگ به نوع و شکل سازه، شرایط محیطی، امکان اطفا و همچنین ضخامت ورق و … بستگی دارد که با توجه به عوامل اعلام شده، ضخامت رنگ می تواند از ۵/۰ تا ۲ میلی متر اجرا شود.