روش های آزمایش جوش

برای کنترل دقیق و اصولی قطعات جوشکاری شده و اطمینان از درستی و صحت انجام عملیات جوشکاری از روشی استفاده می شود که به آن بررسی جوش گفته می شود. تست جوش باید بر اساس استاندارد های تعریف شده و دستورالعمل های مشخصی بر روی تمامی اتصالات جوش داده شده انجام شود تا بازرسی جوش به درستی و بدون نقص صورت بگیرد.

فرایند جوشکاری مانند هر پروسه صنعتی دیگری که در صنعت ساختمان انجام می شود دارای استاندارد های مشخص شده ای است که باید بر طبق آن سازه های مختلف را جوش داده و از کیفیت مراحل مختلف کار اطمینان کسب نمود.

‌ضرورت انجام بازرسی جوش

ممکن است در زمان ساخت هر قطعه یا ماده ای نقص ها و اندازه های متفاوتی به وجود آید که باعث شود تا ماهیت و اندازه دقیق قطعه دچار نقص شده و این مسله در نهایت کارکرد قطعه را تحت تاثیر قرار دهد. حتی ممکن است در زمان کار ترک هایی ناشی از خوردگی درهر قطعه ایجاد شود که باید بر طبق اصول نقوص را بر طرف و کیفیت کار را افزایش داد. از این رو باید در زمان آشکار نمودن نقص ها چه در مرحله ساخت و چه در مرحله مشاهده آهنگ رشد به طول عمر قطعات توجه ویژه ای داشته و از وسایل و لوازم مطمئنی استفاده نمود.

انواع آزمایش جوش

تست جوش به دو صورت مخرب و غیر مخرب قابل انجام است. در تست مخرب یا DT باید آزمایش های مختلفی را بر روی نمونه های استاندارد انجام و تمامی قطعات موجود را مورد بررسی قرار داده و درنهایت بعد از بررسی تست نمونه را از بین برد. البته انجام این تست بسیار پر هزینه بوده و تمامی اطلاعات به دست آمده تنها مربوط به نمونه ها می باشد.

اما در تست غیر مخرب یا NDT کارایی یک قطعه بدون تغییر یا از بین رفتن آن قطعه مورد بازرسی قرار گرفته شود.

تفاوت روش مخرب و غیر مخرب در تست جوش

در روش مخرب بعد از اینکه آزمایش انجام می شود قطعه کارایی خود را به صورت کامل از دست می دهد. این روش به گونه ای است که نمی توان از آن برای تمامی محصولات استفاده کرده و باید به صورت رندوم تعدادی را به عنوان نمونه انتخاب و مورد آزمایش قرار داد. در روش DT باید نمونه استاندارد را آماده کرده و از آن برای آزمایش های مختلف استفاده نمود. توجه داشته باشید که انجام تست مخرب و غیر مخرب در عرض هم نبوده و انجام عملیات مربوط به یک تست باعث بی نیازی از انجام تست دیگر نخواهد شد.

تست غیر مخرب به عنوان یک تست غیر تهاجمی شناخته شده  و از آن برای تشخیص صحت تمامی اجزای یک ماده، ساختار و یا اندازه گیری کمیت های تجسمی یک شیء استفاده می شود. در این روش هیچ آسیبی به شیء مورد نظر وارد نشده و هیچ گونه تنش و خرابی در آزمایش ایجاد نمی شود. نکته مهم این است که خراب کردن یک جسم هزینه بالایی را ایجاد و اوضاع نامناسبی را به وجود می آورد.

روش NDT در تضمین نمودن هزینه ها نقش بسیار مهمی داشته و در این روش ایمنی، اطمینان و نتیجه گیری مطلوب فراهم شده و می توان از آن در اندازه گیری های بزرگ در فضاهای صنعتی استفاده کرده و در تولید نیروی قوی، قطعات خودرو، خطوط پتروشیمی و راه آهن و همچنین خط لوله کاربرد فراوانی داشته و به صورت عمده در انجام عملیات جوشکاری قابل استفاده می باشد.

بهره گیری از تست غیر مخرب ایمنی عملیات را فراهم کرده و مانع از به وجود آمدن هزینه های بالا برای کنترل کیفیت جوشکاری می شود. البته فراموش نکنید که روش NDT در کنار فوایدی که دارد دارای ضررهایی است که باعث می شود تا از آن برای کاربرد های خاص استفاده شود.

مراحل بررسی جوش

در مرحله اول باید قبل از جوشکاری بازرسی را انجام داده و مقدمات اولیه انجام جوش را آماده نمود تا از این طریق هر گونه عیب جوش را از بین برده تا در شرایط قابل قبولی قرار بگیرد. می توان از بررسی چشمی در این حالت استفاده کرده و در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد مانع از بروز عیوب احتمالی در زمان جوشکاری شد. در بازرسی چشمی می توان از کیفیت مورد نظر کار مطلع شده و شرایط بهره برداری تک تک قطعات و کل مجموعه را مورد بررسی قرار داد. می توان در این مرحله مشخصات فنی و همچنین کلیات نقشه را بررسی کرده و استاندارد های اجرایی مناسبی را انتخاب نمود. در مرحله بعدی باید روش درست و اصولی جوشکاری را ارزیابی و در نهایت انتخاب کرده و سپس مصالح مورد نظر را انتخاب و بعد بازرسی نمود. باید در انتخاب و حتی بازرسی مواد مصرفی مورد نیاز دقت بسیاری کرده و نحوه اجرای جوشکاری را تنظیم  و طراحی نمود و در نهایت تمامی تجهیزات را بررسی و عملیات جوشکاری و همچنین اپراتورها را آزمود.

در زمان جوشکاری باید اجرای صحیح عملیات را بازرسی و از ساخت و نصب مطمئن شده و با بکار گیری مصالح و مواد مصرفی درست از بروز هر گونه تخلف جلوگیری کرد. در زمان بازرسی در موقع جوشکاری باید تمامی قطعات متصل شده و حتی درزهای آماده جوشکاری را بررسی و تمامی محل های جوش و همچنین سطح های مجاور را به درستی بازرسی و از تمیزی و عدم آلودگی با موادی که ممکن است تاثیر زیان باری بر روی جوش داشته باشند اطمینان کسب نمود.

سطوحی که عملیات برشکاری روی آنها انجام شده است را باید بررسی کرده تا مطمئن شد روی آنها پوسته، ترک و … وجود نداشته باشد. فراموش نکنید که باید توالی و ترتیب در جوشکاری رعایت شود و در زمان انجام از قید ها، گیره ها و … به جهت کنترل پیچیدگی های ناشی از جوشکاری استفاده نمود.

موادی که در زمان جوشکاری از آنها استفاده می شود باید دارای شرایط مطلوبی بوده و روپوش قلیایی آنها بر طبق دستوالعمل مشخص شده باشد و در نهایت تمام بررسی هایی که انجام می شود باید جوشکاران و تمام اپراتور های جوشکاری دارای مهارت خاصی باشند تا بتوانند تمامی مراحل جوشکاری را به درستی انجام دهند و در صورت لزوم پیش گرم کردن و درجه حرارت بین پاسی را بررسی نموده و سپس باررسی بعد از انجام عملیات جوشکاری باید به درستی انجام و کنترل کیفیت جوش بررسی گردد.

روش های بازرسی جوشکاری

روش های مختلفی به جهت بازرسی جوشکاری وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:

بازرسی چشمی

بررسی نمودن جوشکاری به صورت چشمی به دلیل وجود عیب های مرئی و همچنین ترک هایی که در سطح چه در جوشکاری و چه در فلز مبنا وجود دارد انجام می شود. در بررسی چشمی می توان بریدگی کناره ها، سوختگی، کندگی، تقعر و تحدب زیاد در نیمرخ جوش را دیده و حتی نامساوی بودن ساق ها، پرنشدگی ها، موج دار بودن بیش از اندازه، قطع و وصل بودن قوس و … را بازرسی نمود.

بازرسی تغییر شکل

بعد از جوشکاری باید بررسی شود که قطعه مورد نظر دچار تغییر شکل نشده باشد زیرا احتمال انقباض، خم شدگی، چرخش، کمانش، موجدار شدن و … وجود داشته و حتی ممکن است بعد از اتمام جوشکاری دچار شکستی محور و بهم خوردن زاویه ها شوند.

بررسی ابعاد جوش

 ابعاد و اندازه های جوش را باید بررسی کرده و حتی ابعاد قطعه ای که قرار است جوش داده شود را باید بازرسی نمود.

بررسی تنش زدایی

در این مرحله باید تنش زدایی را مورد بازرسی قرار داده و حتی سختی تنش زدایی را هم در نظر گرفت.

بازرسی غیر مخرب ها

در این مرحله از بازرسی روش های مختلفی برای کشف عیوب وجود دارد که شامل پرتو نگاری، عیب یابی ذره، مغناطیسی، جریان گردابی، مایع نافذ، امواج فراصوتی و … می باشند.